Ten niepowtarzalny moment pierwszego spotkania z dzieckiem po porodzie jest zwieńczeniem długiego czasu oczekiwania i przygotowywania się na jego przyjście na świat. Najważniejszą potrzebą nowo narodzonego dziecka jest bliski, nieprzerwany kontakt z mamą i przyssanie się do piersi. Maleństwo, aby odpocząć po trudach porodu i łagodnie przejść do świata, w którym wszystko jest dla niego nowe, potrzebuje ciepła ciała mamy, jej głosu, łagodnego kołysania i bicia serca. Przebieg pierwszych minut i godzin po porodzie to kluczowy i niepowtarzalny moment. Rodzi się szczególna więź między mamą i jej dzieckiem, wzmacnia się instynkt macierzyński. Wczesny kontakt zwiększa szansę na długie karmienie piersią. Dziecko uczy się efektywnego ssania, co w przyszłości pozwala na uniknięcie wielu problemów związanych z karmieniem piersią. Ma ono wpływ na fizyczną i psychiczną kondycję dziecka tuż po porodzie, jak również na jego zdrowie w kolejnych latach życia. Czym jest kontakt skóra do skóry i dlaczego jest tak ważny opisuje położna Renata Lustyk – laureatka konkursu „Położna na medal”.
Na czym polega STS?
Kontakt skóra do skóry to położenie nagiego noworodka na nagim ciele mamy natychmiast po porodzie. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca rozpoczęcie kontaktu skóra do skóry bezpośrednio po narodzinach, w ciągu pierwszych 5 minut. Kontakt mamy z dzieckiem powinien nastąpić natychmiast po porodzie, o ile nie ma ku temu przeciwwskazań medycznych. Kobiecie i dziecku należy umożliwić nieprzerwany kontakt, trwający co najmniej dwie godziny po porodzie. W tym czasie personel medyczny powinien zachęcać mamę do rozpoznania momentu, kiedy dziecko jest gotowe do ssania piersi. Noworodek otrzymuje swoją pierwszą naturalną “szczepionkę”. Zawdzięcza to siarze – gęstemu, żółtemu płynowi, znajdującemu się w piersi, zanim pojawi się mleko właściwe. Siara zawiera przeciwciała chroniące dziecko przed bakteriami chorobotwórczymi. Wszelkie pozostałe czynności: mierzenie, ważenie, szczepienie mogą nastąpić później, po zakończeniu pierwszego karmienia. Również odcięcie pępowiny oraz ocena skali Apgar odbywają się w czasie przebywania noworodka na brzuchu mamy.
Istota STS
Skuteczność bliskości skóra do skóry została udowodniona naukowo. Kontakt ten sprawia, że dziecko lepiej adoptuje się do nowych warunków i przeżywa mniejszy stres. Wraz z narodzinami maluszek atakowany jest przez nowe, nieprzyjemne dla niego bodźce. Dla dziecka jest to niekwestionowany szok – po wielomiesięcznym poczuciu bezpieczeństwa w brzuchu mamy, nagle znajduje się w warunkach głośnych, o innej temperaturze oraz działaniu światła. Bliskość mamy, jej ciepło, zapach, znajome bicie serca dają maluszkowi ukojenie. Kontakt skóra do skóry zapewnia dziecku optymalną temperaturę i zmniejsza ryzyko wychłodzenia organizmu. Poza temperaturą, STS umożliwia też ustabilizowanie po porodzie podstawowych oznak życiowych, takich jak tętno, ciśnienie krwi, oddech. Istotne jest to, że noworodek położony na piersi mamy kolonizuje się jej florą bakteryjną. STS wspomaga laktację i powoduje wyrzut hormonów odpowiedzialnych za produkcję mleka (prolaktyny i oksytocyny). Wyrzut oksytocyny jest w tym momencie korzystny także dla mamy, ponieważ pobudza macicę do skurczu i ułatwia rodzenie łożyska. Z badań wynika także, że dzieci, które miały wczesny kontakt z mamą, płaczą krócej i rzadziej. STS umożliwia zaspokojenie potrzeby bliskości zarówno mamy, jak i dziecka i wzmacnia więź emocjonalną. Obniża też ryzyko wystąpienia depresji poporodowej i poziom stresu u matki.
Udział Taty w bliskości „skóra przy skórze”
Jeśli sytuacja nie pozwala na bezpośredni kontakt skóra do skóry dziecka i mamy, trzeba stworzyć warunki sprzyjające kangurowaniu dziecka przez tatę. Skóra dziecka zostanie wtedy skolonizowana bakteriami taty, co również jest korzystne dla noworodka. Ciepło skóry ojca i znajomy głos wyciszają jego niepokój spowodowany zupełnie nowymi warunkami funkcjonowania. Warto wiedzieć, że o kontakt ten warto zadbać również w domu. Bliskość rodziców z dzieckiem jest ważna na każdym etapie życia. Kontakt skóra do skóry jest szczególnie korzystny dla noworodków urodzonych przedwcześnie i z niską masą urodzeniową.Chwila bliskości dziecka z jego rodzicami bezpośrednio po porodzie jest czymś absolutnie wyjątkowym. Ten szczególny moment rodzi między rodzicami i dzieckiem silną więź.
